We zijn de reis zonder routekaart begonnen. We hebben van een enthousiaste groep het vertrouwen gekregen en zij zijn naar Zwolle gekomen en hebben met het doel in gedachten, aan elkaar verteld, waarom ze daar stonden. Gestut met persoonlijke verhalen werd veiligheid steeds tastbaarder en kwamen er ook gezamenlijk gedragen thema’s naar boven. Waarom veiligheid belangrijk is en wat het is, kwam uit deze gesprekken naar voren.
Action Learning
De methode die we bij De Veilige Bouwplaats toepassen is een vorm van action-learning. Het is een vorm waarin experts van elkaar leren en samen op zoek gaan naar een oplossing voor een probleem of een uitdaging. In voorgaande blogs hebben wij laten zien welke methoden wij hiervoor hebben gebruikt en wat we nu al van elkaar hebben geleerd.
De Veilige Bouwplaats heeft als werkgebied, hoe kan het ook anders, de bouwplaats. Naast het feit dat op deze plek ontzettend veel mooie dingen worden gecreëerd, waar wij als samenleving in kunnen leven, is het ook een enorm complexe werkplek.
Eén veiligheidscultuur voor de bouwplaats?
Wat ons verbaast, is dat pijlers van veiligheid op de bouwplaats afkomstig zijn van klanten die zelf complexe werkplekken beheren (de petrochemische industrie (VCA)) en de spoorwegen (de Veiligheidsladder). Niet dat er iets mis is met de kennis die in deze normen gevraagd wordt; integendeel. Maar zou de sector niet zelf aan één, breed gedragen, veiligheidscultuur op de bouwplaats moeten werken?
We zien dat de veiligheid van bouwplaatsen vanuit een bedrijf georganiseerd moet worden. Terwijl de bouwplaats medewerkers die dagelijks met elkaar op de bouwplaats staan van vele verschillende bedrijven komen. Door de verantwoording bij de bouwplaats organisator te leggen, ontstaat daar de behoefte om aantoonbaar te kunnen zeggen dat aan de verwachtingen voldaan is. Veiligheid moet administratief verantwoord worden. We bieden de juiste kennis aan onze mensen en we controleren dat iedereen de kennis heeft ontvangen, middels een toets en we verwachten (hopen) dat deze kennis zijn werk doet.
Samen met de bouwplaatsmedewerkers
Tijdens onze sessies hebben we wel eens weerstand ondervonden vanwege onze focus op de bouwplaats en daarmee de bouwplaats medewerker. Omdat we ons op de bouwplaats richten, werd er verondersteld dat wij vinden dat de bouwplaats- medewerkers iets verkeerd doen. Dat zij weer nieuwe kennis nodig hebben of een andere procedure moeten uitvoeren. Wij denken dat zeker niet. Wij denken wel dat veiligheid op de bouwplaats gerealiseerd moet worden en wij vragen ons ook af of bouwplaatsmedewerkers op de juiste wijze ondersteund worden. Wij zijn er voor de bouwplaatsmedewerkers en hun wens om veilig te werken.
De belangrijkste vraag aan het begin van onze reis was: “Welke houding of welk gedrag zou er op de bouwplaats zichtbaar moeten zijn om het een veilige werkplek te maken?”. We beginnen vanuit de ervaring van de deelnemers. Samen kijken we naar een situatie en met elkaar komen we tot een reeks van handelingen (interacties) die met elkaar zorgen voor een veilige(re) werkplek.
Maar los van de tastbare eindresultaten komt er tijdens de verschillende groepssessies heel veel waardevolle informatie naar boven. We leren dat we ondanks onze focus op de bouwplaats ook aandacht moeten hebben voor hulp uit onverwachte hoeken. Hoe betrekken we het thuisfront, de omwonenden, het kantoor en andere belanghebbenden in onze interacties? Vele handen maken immers licht werk.
Alle kennis is er al, maar wordt niet gebruikt
Er zijn veel meer partijen die een veilige bouwplaats belangrijk vinden dan wij vooraf hadden ingeschat. Ook hebben we aan den lijve ondervonden wat er gebeurt als één van de deelnemers alle veiligheidsvoorschriften uit zijn hoofd weet. Wat dat doet met de mensen daar omheen. Dat we als sector echt heel goed over dit vraagstuk hebben nagedacht en dat alle kennis er al is. Maar dat we ook de onderliggende frustratie kunnen ervaren over dat we alles wel hebben, maar dat het domweg niet wordt gebruikt. Waarom niet?
Tijd is geld, we moeten opschieten. Veiligheid kost tijd. Dit zijn veelgehoorde argumenten. We zien veel wijzen naar elkaar en ook over de schutting tussen kantoor en de bouwplaats worden veel problemen heen en weer gegooid.
De breed gedragen veiligheidscultuur blijkt binnen de huidige structurering van arbeid en samenwerking niet van de grond te komen. Door de dynamiek op de bouwplaats en de steeds wisselende bezetting die tegenwoordig ook nog meerdere talen spreken, lijkt de huidige aanpak een doodlopende weg.
Principle based toetsen voor aantoonbaar veilig werken
Één van onze deelnemers wees ons ook op een belangrijke ontwikkeling in de wereld van certificering. Het streven om van rule-based (certificeren) naar principle-based (certificeren) te gaan. In plaats van toetsen of men de regels kent (VCA) naar aantonen dat men veilig werkt. Laat dat nu precies zijn waar onze reis naartoe zou kunnen leiden. Aantoonbaar veilig werken.
Volstaat het om eens in de 10 jaar tijd te toetsen?
In de wereld van rule-based wordt iedereen 1 keer per 10 jaar getoetst op zijn kennis van de regels. Ieder incident laat zien dat de noodzakelijke kennis niet goed wordt toegepast. In de wereld van principle-based wordt iedere veiligheidsinteractie geregistreerd. Ieder incident laat zien dat ondanks alle inspanningen en gecorrigeerde onveilige situaties er ongelukken kunnen ontstaan. Principle-based laat zien dat er een veiligheidscultuur op de bouwplaats actief is, waarin wordt samengewerkt om onveilige situaties te signaleren, te analyseren en op te lossen.
Is de gevonden veiligheidsinteractie voldoende? Nee, zeker niet. Het is een begin. Het belangrijkste vraagstuk is: hoe organiseren we de veiligheidsinteractie? Hoe organiseren we al deze bouwplaats medewerkers, afkomstig vanuit vele organisaties, om samen de gewenste interacties uit te voeren.
Rollen ondersteunen de gewenste interactie op de bouwplaats
We zien meteen dat de bestaande organisatiestructuren met hun functionarissen en systemen niet voor deze uitdaging zijn uitgerust. Daarom hebben we met elkaar nieuwe rollen gedefinieerd. Deze rollen brengen de interactie tot leven. Een rol heeft belangrijke voordelen ten opzichte van de traditionele functie/positie die in veel organisatie de gewoonte zijn. Rollen worden zo ontwikkeld dat iedere bouwplaats medewerker elke rol zou moeten kunnen spelen. Soms is daar wat training voor nodig. Daarnaast kan één rol door meerdere mensen gespeeld worden. Zo kunnen we ervoor zorgen dat vele handen licht werk maken. De mens is van nature gewend zijn om rollen te spelen, we spelen de hele dag door verschillende rollen: vader, moeder, broer, zus, kind, timmerman, installateur, etc., etc.. Rollen zorgen er ook voor dat er een verschil is tussen de rol en de persoon.
Nadat we met elkaar langs rollen en interacties zijn gereisd, hebben we ons vizier gezet op tools en ondersteuning. We hebben ons afgevraagd wat de verschillende rollen nodig hebben om hun deel van de interactie op een goede manier uit te voeren. Onze laatste workshop was vooral op dit thema gericht. We konden ook al zien dat onze groep van deelnemers steeds meer op elkaar en op het onderwerp ingespeeld raken. We beginnen echt snelheid te maken. De steeds duidelijker wordende contouren helpen hierin natuurlijk ook mee.
De Veilige Bouwplaats is vooral een lerende (action-learning) organisatie. Wanneer we lang genoeg met elkaar ontwikkeld hebben, wordt het tijd om de gevonden oplossing te testen middels het opstellen van een experiment. We zijn bijna op dat punt aangekomen. Maar het belangrijkste moet nog komen. We willen onze oplossing valideren. Hoe kunnen wij dat beter doen dan hetzelfde proces doorlopen met een groep bouwplaats medewerkers?
Werkgevers moeten ruimte bieden aan de bouwplaats medewerkers voor deelname aan deze workshop
We hebben al met verschillende mensen gesproken over deze wens en iedereen onderschrijft het belang ervan; net als alle deelnemers aan de onze workshops. Sterker nog, verschillende malen zijn wij er door deelnemers op gewezen dat dit alleen maar geloofwaardig kan zijn als we samen met de bouwplaatsmedewerkers doen. Dat is ook vanaf het begin onze wens geweest. Echter, hoe komen wij met de bouwplaatsmedewerker in contact. Iedereen was er ook duidelijk over dat werkgevers ruimte moeten bieden aan de bouwplaats medewerkers voor deelname aan deze workshop.
